Çin hükümetinin küresel bir para birimi olarak yuan’ı güçlendirmeye yönelik adımları henüz istenen sonuçları vermedi. Dolar karşısında değer kaybeden yuan’ı korumaya çalışan merkez bankasının hamleleri dikkat çekti.
Bu yıl içinde, yuan dolar karşısında yüzde 3’ten fazla değer kaybetti. Kasım ayında çoğu küresel para birimi dolar karşısında değer kaybederken, yuan daha fazla kayıp yaşadı. Eylül ayında, yuan, son 16 yılın en düşük seviyesine geriledi ve şu anda 1 yuan yaklaşık olarak 7,15 dolara denk geliyor.
Dünya Bankası verilerine göre, Çin 2022’de diğer ülkelerden daha fazla mal ve hizmet ihraç etti. Yuan’ın zayıf durumu, Çin ürünlerinin dünya pazarında rekabet avantajı sağlamasına ve talebi artırmasına yardımcı oluyor. Ancak yuan’ın ekonomik değeri kadar siyasi önemi de göz ardı edilemez.
2019’da ABD, Çin’i ‘döviz manipülatörü’ olarak nitelendirerek iki süper güç arasındaki ticaret savaşını kızıştırdı. Çin uzun zamandır yuan’ın uluslararası alanda kullanımını teşvik etme çabasında.
Yuan’ın değeri, Çin ekonomisine olan güvenin bir göstergesi olarak hem ülke içinde hem de uluslararası alanda önem taşıyor. Ancak Çin, emlak piyasasındaki zorluklarla, üretimdeki yavaşlama ve tüketicilerin harcama isteksizliği gibi ekonomik sorunlarla karşı karşıya.
Yabancı yatırımcılar bu yıl Çin’den çıkış yaptılar ve ülkedeki küçük yatırımcılar ekonomik belirsizlikten endişe duyuyorlar. RBC Capital Markets Asya döviz stratejisi başkanı Alvin Tan, “Merkez bankası, yuan’ın değerindeki düşüşün yabancı ve yerli yatırımcılar arasında olumsuz bir hava yaratmasından endişe ediyor” diyor. Bu açıklamalar, yuan’ın gelecek yıl da ön planda olacağını gösteriyor.
Peki, Çin döviz kurunu nasıl yönetiyor?
Pekin, onshore ve offshore yuan’ın birleştiği bir para birimi sistemi kullanıyor. Çin Halk Bankası, onshore yuan’ın değerinin piyasa güçleri tarafından belirlenmesine izin veriyor. Merkez bankasının birimi olan Çin Döviz Ticaret Sistemi, her sabah yuan için çeşitli para birimlerine karşı bir referans oranı yayınladı.
Özellikle dolar kuru bu süreçte önemli bir odak noktası oluyor. Gün içinde, bu seviyenin yüzde 2 veya altında değişmesine izin veriliyor. Offshore yuan ise kısıtlama olmaksızın serbestçe işlem görüyor. Ekim ayında, ABD devlet tahvili getirilerindeki artış ve Çin’in ekonomik yavaşlamasına dair artan endişeler, offshore ve onshore yuan’lar arasındaki farkı daha da açtı.
Offshore yuan, bu yılın Eylül ayında dolar karşısında en düşük seviye olan 7,36’yı gördü. Piyasa büyük hamleleri engellemek amacıyla günlük sabitleme faktörünü kullanan Çin Merkez Bankası (PBOC), bu yılın bu faktörü kullanıp kullanmadığı konusunda net bir açıklama yapmadı.
Çinli yetkililer, offshore piyasada daha az resmi bir yaklaşım benimsemekteler. Analistlere göre, hükümet ve devlete ait işletmeler yuan cinsinden işlem yaparken bazen devlet bankaları da offshore yuan arzını azaltmak için piyasaya müdahalede bulunarak para birimini destekliyorlar.
Bir ülkenin para birimini değerlendirmenin en basit yolu, merkez bankalarının faiz oranlarını artırmaktır. Yüksek faiz oranları genellikle yerel varlıklara olan talebi artırır ve dolaylı olarak da para birimine olan talebi yükseltir. Ancak bu yıl PBOC faiz oranlarını düşürdü.
PBOC’nin faiz indirimi, ABD’deki faiz artışlarının etkisini daha da artırdı. ABD devlet tahvilleri, Çin’e kıyasla çok daha yüksek getiri sunuyordu. Bu durum, yuan’ın dolar karşısında zayıf performans göstermesinin önemli bir sebebiydi.
Yatırımcılar, ABD’deki faiz oranlarının düşeceği beklentisiyle yuan cinsinden tahvilleri yeniden almaya başladılar. Bazı ekonomistlere göre, ABD Merkez Bankası’nın faiz artırımı sürecinin sona ermesiyle doların çeşitli para birimleri karşısında zayıfladığı gözlemleniyor. Yine de, merkez bankasının daha etkili bir müdahalesi, yuanın daha fazla zayıflamasına neden olabilir.
Uluslararası Ödemeler Bankası’na göre, dünya genelindeki küresel para birimi hala dolar. Bu durum, ABD’ye “fahiş ayrıcalık” adı verilen bir avantaj sağlıyor. Çin, yuan’ın dünya çapında daha fazla kabul görmesini sağlamak için bu avantajı azaltmaya yönelik adımlar atıyor.
Yabancı bankalar şu anda offshore yuan mevduatlarını kabul ediyorlar. Yatırımcılar, Çin dışında yuan cinsinden hisse senedi almak için bu para birimini kullanabiliyorlar.
Çin lideri Şi Cinping, Orta Doğu ülkeleriyle petrolü yuan cinsinden almak için görüşmeler yürütüyor. Rusya, bazı petrol sevkiyatları için yuan kabul ediyor. Swift verilerine göre, yuan Kasım ayı sonunda değer açısından dünyanın dördüncü en çok kullanılan para birimi oldu ve ilk kez Japon yenini geride bıraktı. Ödemelerin yaklaşık %4,6’sında Çin para birimi kullanıldı. Ancak yine de, doların tehdit altına girmesi zaman alacak gibi görünüyor.
