Perşembe günü Tüpraş’a 140 bin ton ham petrol taşıyan St Nikolas adlı tanker İran tarafından rehin alınırken, gece saatlerinde ABD ve İngiltere Yemen’de Huti hedeflerine hava saldırıları düzenledi. Gazze Savaşı’nın bölgeye yayılması riski yükseldi. Savaşta Kızıl Deniz ve Basra Körfezi gibi iki kritik deniz geçiş yolunda trafiğin aksaması veya gecikmesi, bu yıl zaten vasat bir performans sergilemesi beklenen dünya ekonomisi için kötü haber.
Konteyner ve taşıma ücretleri şimdiden artışa geçerken, kuraklık nedeniyle Panama Kanalının trafik yükünü azaltması da enflasyon endişelerinin altını çiziyor.
Cuma sabahı Asya vadeli işlemlerinde Brent petrol %2.5 primle yeniden $80/varil direncini zorluyor.
İran destekli militanların Kızıldeniz’deki saldırıları, dünyanın ana ticaret yollarından birini konteyner gemilerinin çoğuna kapattı.
Süveyş Kanalı’na bağlanan su yolunun uzun süre kapatılması, küresel tedarik zincirlerini sekteye uğratıp enflasyonla mücadelede kritik bir anda mal fiyatlarını artırabilir. Süveyş Kanalı, petrol ihracatını da içeren dünya ticaretinin yüzde 10-15’ini ve küresel konteyner nakliye hacimlerinin yüzde 30’unu oluşturuyor.
Yemen merkezli Husi militanları, İsrail’in Gazze’de Hamas’a karşı yürüttüğü savaşın intikamını aldıklarını söylüyor. ABD ordusu ve müttefikleri deniz güvenliğini artırdı ancak saldırılar devam ediyor; Salı günü geç saatlerde 21 Husi füzesi ve insansız hava aracı düşürüldü.
Kriz devam ettikçe küresel ekonomi açısından riskler artıyor.
Almanya’nın Kiel Dünya Ekonomisi Enstitüsü Perşembe günü yaptığı açıklamada, “Kızıldeniz’deki kargo gemilerine yapılan saldırıların sonuçlarına” atıfta bulunarak, küresel ticaretin Kasım’dan Aralık’a kadar %1,3 düştüğünü söyledi.
Perakendeciler sevkiyatta gecikmeler konusunda uyarıda bulunuyor ve malların deniz yoluyla taşınmasının maliyeti artıyor.
Salı günü yayınlanan raporda Dünya Bankası, önemli nakliye rotalarındaki kesintinin “tedarik ağlarındaki rahatlamayı bozabileceği ve enflasyonist darboğaz olasılığını artıracağı” konusunda uyardı.
En büyük 10 konteyner taşımacılığı şirketinden altısı (Maersk, MSC, Hapag-Lloyd, CMA CGM, ZIM ve ONE) Husi militanlarının tehdidi nedeniyle Kızıldeniz’den büyük ölçüde veya tamamen kaçınıyor.
Husi saldırıları aylarca sürebilir
Mürettebat, kargo ve gemilere yönelik tehlike, taşıyıcıları gemilerini Güney Afrika’daki Ümit Burnu çevresinde yeniden yönlendirmeye zorladı ve bu da üç haftaya kadar gecikmelere neden oldu. Maersk CEO’su Vincent Clerc Perşembe günü Financial Times’a verdiği demeçte, Kızıldeniz’de güvenli geçişi yeniden tesis etmenin “aylar” sürebileceğini söyledi. “Bunun potansiyel olarak küresel (ekonomik) büyüme üzerinde oldukça önemli sonuçları olabilir” diye ekledi.
Halihazırda nakliye maliyetleri arttı ve bu durum sonuçta tüketici fiyatlarına da yansıyabilir. Allianz’ın baş ekonomisti Mohamed A. El Erian geçen hafta X’te yaptığı paylaşımda, düşük veya sıfır ekonomik büyüme ile yüksek enflasyonun toksik birleşimine atıfta bulunarak, “Kesintiler ne kadar uzun sürerse, küresel ekonomi için stagflasyon etkileri o kadar güçlü olur” dedi.
İsrail-Hamas savaşı daha geniş bir bölgesel çatışmaya dönüşürse veya Husiler saldırılarını demir cevheri, tahıl ve kereste gibi önemli hammaddeleri taşıyan şilpeler ve dökme yük gemilerine genişletmeye karar verirse, bunun küresel ekonomi üzerindeki sonuçları ağır olacak.
Dünya Bankası enflasyon uyarısı yaptı
Dünya Bankası raporunda, “Çatışmaların arttığı bir ortamda, enerji arzı da önemli ölçüde kesintiye uğrayabilir ve bu da enerji fiyatlarında artışa yol açabilir” ifadesine yer verildi. “Bunun diğer emtia fiyatlarına önemli yansımaları olacaktır.”
Capital Economics’e göre enerji fiyatlarına yönelik tehdit en büyük risk.
Danışmanlık şirketinden ekonomistler Simon MacAdam ve Lily Millard, “Mevcut nakliye kesintilerinin küresel çapta düşen enflasyon eğilimini bozması muhtemel olmasa da, altta yatan askeri çatışmanın tırmanması enerji fiyatlarını artırabilir ve bu da tüketicilere yansıyabilir” diye yazdı.
Oxford Economics ayrıca enflasyonun düşmeye devam edeceğini ancak fiyatlara yönelik yukarı yönlü riskin devam edeceğini öngörüyor. Firmanın küresel makroekonomik araştırma direktörü Ben May, 4 Ocak tarihli bir notunda, konteyner taşımacılığı maliyetlerinin mevcut seviyelerinde (Aralık ayı başlarındaki seviyenin neredeyse iki katı) kalması halinde, bunun dünya enflasyonunu yaklaşık yüzde 0,6 puan artırabileceğini yazdı.
CNN, CNBC, ParaAnaliz
