Batı, Rusya Merkez Bankası’nın dondurulmuş 300 milyar dolarlık rezervine el koymaya yaklaşıyor
ABD, Batı’da dondurulan 291 milyar dolarlık Rus Merkez Bankası rezervlerinin kamulaştırılması için baskıyı artırarak AB’yi fonları Ukrayna’ya aktarmaya çağırıyor.
The Bell’in haberine göre bu hamle, ABD’nin el konulan bu varlıkların kullanımına ilişkin tutumunda bir değişime işaret ederken, Aralık ayında G7 bünyesinde, Ukrayna’nın işgalinin ikinci yıldönümü olan 24 Şubat 2024’e kadar Rus rezervlerine el konulmasına yönelik bir strateji oluşturulması için görüşmeler yapıldı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskiy, Aralık ayında Washington’a yaptığı ziyaretin ardından, Rus rezervlerinin Ukrayna’ya aktarılması konusunu görüştüğünü ve bu paranın Ukrayna’yı korumak için harcanması gerektiğine inandığını söyledi.
Savaşın başlamasının ardından Rusya Merkez Bankası’na ait yaklaşık 260 milyar Avro tutarındaki varlık, çoğunluğu Belçika’daki Euroclear olmak üzere G7 ülkelerinin yanı sıra diğer AB ülkeleri ve Avustralya’da dondurulmuş olup Şubat 2022 itibariyle Rusya’nın 643 milyar Dolar tutarındaki uluslararası rezervlerinin neredeyse yarısını oluşturmakta.
Aralık ayında FT ve ardından The New York Times, ABD’nin Batı’da el konulan Rus Merkez Bankası rezervlerinin kullanımına ilişkin bakış açısını değiştirdiğini ve şimdi nazikçe de olsa bu paranın Ukrayna’ya aktarılması konusunda ısrar ettiğini bildirmişti.
Bu fonların çoğunluğu, 210 milyar Avro’dan fazlası, AB ülkelerinde bulunurken 191 milyar Avro Belçika’daki Euroclear deposunda tutuluyor. Diğer 19 milyar Avro Fransa’da, 7.8 milyar Avro İsviçre’de ve sadece 4.6 milyar Avro ABD’de dondurulmuş durumda.
Batılı yetkililer bu fonların kullanımı için Ukrayna ekonomisini desteklemek ve bütçe açığını finanse etmek de dahil olmak üzere çeşitli seçenekleri değerlendirirken, hem ekonomik hem de jeopolitik potansiyel yansımalara ilişkin endişeler de karara eşlik ediyor.
Başta Almanya, Fransa ve İtalya olmak üzere AB, böyle bir hamlenin finansal istikrarı tehlikeye atabileceği ve Avro’nun rezerv para birimi statüsüne olan güveni sarsabileceği, dolayısıyla AB’nin borçlanma maliyetlerini artırarak uzun vadede milyarlarca dolara mal olabileceği endişesiyle isteksiz davranıyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB), Rus MB’sinin parasına yasadışı bir şekilde el koyan herhangi bir plana karşı olduğunu özellikle açık bir şekilde dile getirdi.
AB tarafından önerilen alternatif bir plan, bu varlıkların elde ettiği karlara %100 vergi uygulamak ki bunu yapmak yasal olarak çok daha kolay. Ancak yılda sadece 3 milyar Avro gelir sağlayacak. Bir başka seçenek olarak Rus Merkez Bankası’nın varlıkları Ukrayna hükümetinin uluslararası piyasadan borçlanmasında teminat olarak da kullanılabilir.
NYT kaynaklarına göre tartışılan bir diğer konu da bu paranın sadece Ukrayna ekonomisini düzeltmek ve Ukrayna bütçe açığını finanse etmek için mi kullanılabileceği yoksa doğrudan silah alımına mı harcanabileceği.
Varlıklara el konulması halinde bunu haklı gösterecek yasal argümanlardan biri, Rus parasına Rusya’nın saldırganlığının yol açtığı yıkım için tazminat yerine el konulacağı. Fakat bu argüman kullanılırsa CBR’nin varlıkları yasal olarak mevcut çatışmayı sürdürmek için silah satın almak için değil, sadece yeniden yapılanma için kullanılabilir.
NYT tarafından görülen G7’ye yapılan yazılı bir Amerikan sunumu, paranın Dünya Bankası ya da Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) aracılığıyla birbirini izleyen dilimler halinde tahsis edilmesini öneriyor. Bu durumda doğrudan silah alımından söz edilmeyecek çünkü her iki kalkınma bankasının yetkileri silah ticareti yapmalarını engelliyor.
New York Times’a konuşan ABD’li bir yetkili, Cumhuriyetçiler Ukrayna’ya 50 milyar dolarlık yardım paketinin önündeki engeli kaldırmayı kabul etse bile Rus rezervlerinin kullanımı konusunun gündemde kalacağını söyledi.
Ancak Batılı ülkeler Ukrayna’nın savaşını ve ardından yeniden inşasını finanse etmek için alternatif yollar ararken Rus rezervlerinin kamulaştırılmasına yönelik ivme açıkça artıyor. Ukrayna yorgunluğu 2023’ün son altı ayında hissedilir hale geldi ve hem ABD hem de AB’den gelen mali destek paketleri siyasetçilerin muhalefeti karşısında karaya oturdu. Ancak Ocak ve Şubat aylarında bu duraksamış paketlerin geçirilmesi için yeni bir çaba sarf edilecek.
Kamulaştırma tehdidi arttıkça Kremlin, Rusya’da kalan daha fazla Batılı varlığı kamulaştırarak misilleme yapacağını açıkça belirtti. Aralık ayının son günlerinde gazetecilerin bir kamulaştırma listesi olup olmadığı sorusuna Başkanlık Sözcüsü Dmitry Peskov şu yanıtı verdi “Var” dedi ama daha fazla ayrıntı vermedi.
CBR fonlarına el konulması tamamen emsalsiz bir durum. İran, Irak, Suriye ve Venezüella Merkez Bankalarının fonları da dahil olmak üzere diğer yaptırım rejimlerinde diğer merkez bankalarının fonları dondurulmuştu ancak paraya hiçbir zaman el konulmamış ve yaptırım rejimi kaldırıldıktan sonra neredeyse her zaman yaptırımların hedefine geri dönmüştü. (İran’a ait fonlar 45 yıl sonra da dondurulmuş olarak İran’ın mülkiyetinde kalmaya devam etmekte.) Merkez bankası fonları uluslararası finans sisteminde her zaman kutsal varlıklar olarak görülür.
Aralarında 5 trilyon dolardan fazla uluslararası rezervi kontrol eden Çin, Hindistan ve Suudi Arabistan’ın da bulunduğu üçüncü ülkeler için el koyma, Avrupa’da para tutmanın güvenli olmadığına dair bir sinyal gönderecektir ki bu ülkeler paralarını Avrupa’dan çıkarırsa bu durum Euro’yu ve AB’nin mali sistemini önemli ölçüde zayıflatabilir.
G7 içindeki tartışmalar sürerken, Rus rezervlerinin akıbetine ilişkin karar çok önemli. CBR parasına el konulması durumunda uluslararası finansal dinamikler ve jeopolitik ilişkiler üzerinde gelecek yıllar boyunca potansiyel yansımaları olacak.
bne Intellinews
